In de natuur ben je nooit alleen
Paaschvuren
Paaschvuren in het Nationaal Park De Hooge Veluwe
In vele streken houdt het volk schoone en bekoorlijke tradities in het leven.
Het gezang van “Pallem, pallem Paschen, ei koerei” is weer verklonken, de fraai opgetuigde Palmpaaschstokken, waarmee de jeugd door de stille dorpsstraten is getrokken, herinneren nog slechts aan de feestelijken glans, die er ligt over den Zondag, waarmee de Stille Week begonnen is. Maar aanstonds zal het Paschen zijn en dan zullen een blijde jubel en uitgelaten feestvreugde er op wijzen, dat de dood overwonnen is.
De gebruiken, die op Paschen in verschillende deelen van ons land in zwang zijn, kenmerken zich enerzijds door een christelijke symboliek, terwijl zij anderzijds vele elementen van heidenschen oorsprong in zich hebben, (ook werden vele van deze gekerstend).
Paaschen valt nu eenmaal in het voorjaar, in den tijd, waarin het nieuwe leven ontwaakt en de kracht daarvan zich doet gelden in planten- en dierenrijk.
Twee voorwerpen, die voor het volk altijd als een soort magische krachtbron hebben gegolden, vindt men in de Paaschgebruiken terug. In de eerste plaats is er het ei, dat altijd een groot wonder van nieuw leven en kracht is geweest. Deze kracht kon, naar het volksgeloof wil, worden overgedragen op de menschen en de landerijen, vandaar dat het ei in het voorjaar een graag genuttigd voedingsmiddel was en vandaar ook dat eieren over de velden werden verspreid, opdat de kracht ook op den bodem zou overgaan. Ook de boom was een soort magische krachtbron en dat verklaart de reden, dat hij in verschillende streken als Meiboom of Paaschstaak fungeert.
Waar vindt men nu die oude gebruiken nog voortleven? In hun meest zuiveren vorm treft men ze aan in streken, die nog niet uit hun isolement zijn. Waar dit wel het geval is, zijn zij op enkele uitzonderingen na verdwenen. In andere gevallen is nog een rest van vroegere gebruiken blijven voortleven, al zijn zij langzaam aan het uitsterven. Gelukkig zijn plaatselijke comite’s en V.V.V.’s, die in zulke gevallen trachten oude tradities te doen voortbestaan en als de zinvolle beteekenis der gebruiken nog niet geheel verloren is gegaan en men er geen kijkspel van tracht te maken, kan er wellicht nog veel schoons worden gered.
Vooral bekend zijn de Paaschgebruiken in Gelderland en Twente. Op de Veluwe rond de vijvers van Het Nationale Park “De Hooge Veluwe”, bij Lunteren en in den Achterhoek vlammen met Paaschen de vuren hoog op, evenals in Twenthe.
In dezen tijd waarin omstandigheden er toe leiden dat de Paaschvuren niet zullen branden, is het goed te weten, dat het gebruik zo hecht leeft in de harten van de bewoners van vele dorpen en buurtschappen, dat een verdwijnen ervan voorlopig nog niet behoeft te worden gevreesd.
Tal van landgenooten zijn de laatste jaren met de Paaschdagen van deze oude, primitieve gebruiken getuige geweest, en zijn onder de bekoring gekomen van de eenvoudige schoonheid, die zij ademen. Dat het geen kijkspelen zijn, blijkt uit het feit, dat zij voortleven in buurtschappen, waar geen mensch naar deze feestelijkheden komt kijken. Daarom kunnen wij geen beteren raad geven dan: Ga er eens op uit. Ga ons schoone land in en zoek naar wat er leeft onder het volk aan oude gebruiken. Gij zult daarnaast nog veel andere schoonheid ontdekken. En mocht gij met moeilijkheden zitten, de V.V.V.’s zullen u graag helpen dit schoons te vinden!
Openstelling van het Nationale Park De Hoge Veluwe in 1936
Ongetwijfeld zal het velen, die in het vorig jaar Het Nationale Park bezochten, en ook anderen, die een bezoek aan dit Park voor dit jaar op hun programma hebben staan, interesseeren te vernemen, dat gedurende de wintermaanden, met behulp van werkloozen, vele fiets- en wandelpaden op dit terrein zijn aangelegd, welke door den A.N.W.B. van wegwijzers werden voorzien.
Paaschvuur voor Huis St. Hubertus
Op tweeden Paaschdag zal des avonds, tusschen 8 en 9 uur, op de weide voor het Huis St. Hubertus, wanneer de weersomstandigheden zulks toelaten, een groot Paaschvuur worden ontstoken. Dit kan worden beschouwd als de opening van het seizoen.
De bijzonderheden voor de openstelling in 1936 luiden als volgt:
Voor wandelaars en fietsers: iederen dag. Toegangen: bij de Dienstgebouwen, bij het Hoenderlosche hek, bij het Theehuis Oud Reemst, en gedurende de maanden Juli en Augustus ook bij het Otterlosche hek.Toegangsprijs: voor volwassenen f 0,25, voor kinderen f 0,10, donateurs vrij.
Voor ruiters: iederen dag. In- en uitgang bij Oud Reemst en rijden volgens een op het terrein aangegeven route. Toegangsprijs per ruiter f 1.
Voor auto: iederen dag. Ingang bij de Dienstgebouwen. Uitgang bij het Theehuis Oud Reemst: rijden langs een op het terrein aangegeven route, die van tijd tot tijd wordt gewijzigd. Toegangsprijs: per auto f 1. Bestuurder vrij; voorts per volwassene f 0,25, per kind f 0,10. Bij wijze van proef zal aan donateurs voor hun auto vrije toegang worden verleend, dus auto en donateur vrij, terwijl de verdere inzittenden f 0,25 (volwassenen) resp. f 0,10 (kinderen) betalen.
Het dagelijks bestuur heeft zich laten voorlichten door deskundigen op het gebied van wegenbouw. Voor een intensief verkeer van autobussen zijn de bestaande wegen ongeschikt; geldmiddelen om hierin afdoende verbetering te brengen, zijn nog niet voorhanden. Om intusschen binnen de grenzen van ’t mogelijke aan de talrijke aanvragen te voldoen, heeft het bestuur besloten, bij wijze van proef een bepaald aantal autobussen bij voorafgaande aanvraag toe te laten en daarvoor voorloopig de volgende regeling vastgesteld. Intusschen behoudt het bestuur zich voor, zijn besluit te allen tijde te herroepen of te wijzigen.
Voor lichte bussen, d.w.z. bussen met zitplaatsen voor max. aantal van 25 personen, is een traject bepaald van Dienstgebouw over de Pampelt en Compagnieberg naar Oud Reemst.
Voor bussen, zwaarder dan de hierboven aangegevene, kan uitsluitend het traject Hoenderlo – Otterlo worden vrijgegeven. Schriftelijke aanvraag eenige dagen van tevoren in te dienen bij de Rentmeester. Deze laatste is belast met het vaststellen en mededeelen van nadere bijzonderheden omtrent parkeeren, snelheid enz. Voorwaarden voor toelating: Toegangsprijs: per autobus f 1, bestuurder vrij; voorts per volwassene f 0,25, per kind f 0,10. Donateurs hebben voor zichzelf vrijen toegang. Gezelschappen en excursies betalen den gewonen toegangsprijs. Deze kunnen echter, voor zoover mogelijk, geleide krijgen, mits dit tijdig bij den Rentmeester wordt aangevraagd.
Kampeerders: Hiervoor zijn verschillende terreinen bij Oud Reemst en het Hoenderlosche hek gereserveerd. Aanmelding tijdig bij den Rentmeester, bij wien nadere bijzonderheden verkrijgbaar. Toegangsprijs f 0,20 per dag; voor gezelschappen, die langeren tijd blijven, reductie.
Deze regeling geldt tot en met 20 september a.s.
2den Paaschdag 13 april 1936
Met O.V.V. naar de Hooge Veluwe.
O.V.V. organiseert 2den Paaschdag een tocht naar het Paaschvuur, dat nabij het Jachtslot op de Hooge Veluwe onstoken zal worden. Voorts zal het bestuur den deelnemers het befaamde Otterlosche krentenbrood aanbieden in “Jagerslust” te Otterloo. Men vertrekt des avonds 7 uur van Concordia.
Op 2den Paaschdag is op de weide achter het jachtslot St. Hubertus op het nationale park De Hooge Veluwe een Paschvuur ontstoken. Het aantal bezoekers bedroeg ongeveer 300. Het vuur werd aangestoken door arbeiders van de Hooge Veluwe. De vlammen bereikten een hoogte van ongeveer 12 meter en waren op verren afstand te zien. Het vuur brandde tot des nachts 1 uur.
2den Paaschdag 29 maart 1937
De rentmeester van het Nationale Park De Hooge Veluwe te Hoenderlo deelt ons mede, dat weer, evenals vorig jaar, op den tweeden Paaschdag tegen het invallen van de duisternis op de weide voor Huize St. Hubertus een groot Paaschvuur zal worden ontstoken. Tevens zal dan het huis St. Hubertus geheel zijn verlicht, hetgeen door de weerspiegeling in het water een meer dan fantastisch schouwspel is. Gedurende de feestdagen zijn voor het publiek geopend de hekken bij ’t Dienstgebouw, bij Hoenderlo, bij Otterlo, bij Oud-Reemst en ook bij Deelen. Auto’s hebben alleen toegang bij het Dienstgebouw en de uitgang daarvoor is bij Oud-Reemst.
Paaschvuur in het Nationaal Park “De Hooge Veluwe” op Tweeden Paaschdag. Met man en macht wordt gewerkt aan den opbouw van de brandstapel.
Op de weide achter het jachtslot St. Hubertus in het Nationale Park “De Hooge Veluwe” werd gisteravond, der traditie getrouw, een ouderwetsch Paaschvuur ontstoken. Honderden menschen, zoowel uit de omgeving als van elders, waren per fiets, bus of auto naar Hoenderloo gekomen, om dit evenement gade te slaan en zij zullen zeker geen spijt van dit late Paaschuitstapje gehad hebben, want inderdaad bood het grillige vlammenspel van de metershooge houtstapel, die met allerlei brandbare stoffen overgoten was, een grootsch schouwspel. Het jachtslot was voor deze gelegenheid van onder tot boven verlicht, een rijdend restaurant was aanwezig, het mooie weer en een tikje hosjool deden de rest .....
2den Paaschdag 18 april 1938
Evenals voorgaande jaren wordt op de weide voor den vijver van het St. Hubertusslot, op “De Hooge Veluwe” Maandagavond a.s., Tweeden Paaschdag, tegen donker, ongeveer zeven uur-half acht, een groot Paaschvuur ontstoken. De brandstapel is nu wat dichter bij den vijver opgetast dan vorig jaar, waardoor het effect ongetwijfeld grooter zal zijn enook het jachtslot, waarvan alle vensters weer verlicht zullen zijn, beter zal uitkomen. Men kan het grillige vlammenspel bijwonen tegen den gewonen entreeprijs van f 0.25 per persoon, kinderen onder de 12 jaar f 0.10, donateurs van de Stichting “de Hooge Veluwe” hebben vrijen toegang.
Gisteravond om acht uur is het aangekondigde Paaschvuur op de schapenweide voor het jachtslot Sint Hubertus in het nationaal park De Hooge Veluwe ontstoken, ten aanschouwe van een talrijk publiek. De brandstapel, samengesteld uit afvalhout uit het park was ongeveer 12 meter hoog, met een middellijn van twintig meter. Hij is aan de windzijde zoo angestoken, dat reeds dadelijk de vlammen hoog oplaaiden en de hitte het publiek dwong op een behoorlijken afstand te blijven. Het weer was toen vrij gunstig. De gouden gloed van het Paaschvuur gaf de omgeving een fantastischen aanblik. Alle ramen van het jachtslot waren voor deze gelegenheid verlicht en weerspiegelden fraai in den voor het slot liggende vijver. Om half negen stond een kring van enkele honderden personen om het vuur geschaard, dat wel twintig meter hoog tegen den nachtelijken hemel oplaaide en onverdeelde bewondering genoot. Een kwartiertje later ontlastte zich een dichte sneeuwbui over dit tooneel, een tegenbeeld van de lente, die men met het ontbranden van dergelijke vuren beoogt in te halen. Ten gerieve van de bezoekers waren langs de toegangswegen lampions opgehangen. Het initiatief tot het ontsteken van dit Paaschvuur is uitgegaan van den rentmeester van het landgoed, den heer Memelink. Het geschiedde nu voor het derde jaar. Naar wij van den heer Memelink vernamen, heeft De Hooge Veluwe ondanks het gure weer de Paaschdagen druk bezoek genoten, vooral van automobilisten.
2den Paaschdag 10 april 1939
In het Nationaal Park “De Hooge Veluwe” zal op den Tweeden Paaschdag een reusachtig Paaschvuur worden ontstoken; men is druk bezig met het oprichten van den brandstapel, welke een omtrek van 46 en een hoogte van 12 meter zal krijgen. Links op den achtergrond het Jachtslot Sint Hubertus.
Op Tweeden Paaschdag werd op de weide voor het St. Hubertusslot in het Nationale Park “De Hooge Veluwe” een groot Paaschvuur ontstoken. De brandstapel had een hoogte van 12 meter.
Het Paaschvuur op “de Hoge Veluwe” dat reeds traditioneel begint te worden en steeds op de weide voor het jachtslot Sint Hubertus wordt afgestoken, heeft ook Maandagavond, mede dank zij het prachtige weer enorme belangstelling getrokken, zoowel uit Arnhem als uit deze omgeving. Tegen het vallen van de duisternis werd de reusachtige houtmijt in brand gezet, snel plantte het vuur zich voort en reeds spoedig laaiden hoog de vlammen op. Het bezoek kwam merendeels per auto. Alle vensters van het jachtslot Sint Hubertus waren voor deze gelegenheid verlicht. Tot drie uur ’s nachts heeft het vuur gebrand. De leiding van de werkzaamheden daarvoor berustte bij den heer J. H. Memelink, rentmeester.
2den Paaschdag 25 maart 1940
Op het landgoed de Hooge Veluwe is men druk bezig met het opbouwen van een brandstapel voor het Paaschvuur. Op de achtergrond: St. Hubertusslot.
Het Paaschvuur, dat Maandagavond evenals vorige jaren op de weide voor het jachtslot Sint Hubertus in het Nationale Park De Hooge Veluwe is ontstoken, heeft wederom veel belangstelling getrokken. Omstreeks half acht werd de reusachtige houtmijt, die plm. tien meter hoog was en een doorsnede van plm. zeven meter had, in brand gezet. Spoedig daarop lekten de vlammen hoog tegen den hemel op. De belangstellenden, meerendeels per auto’s uit de omliggende plaatsen gekomen, vormden een breede haag rondom den grilligen rooden gloed. Het mooie weer verhoogde het genot van dit schouwspel. Ten gerieve van het bezoek was de weg van den hoofdingang naar de weide met lampions verlicht.
Bron
delpher.nl (tekst en foto’s; diverse kranten)
© Harry Schoel 2012